 |
| Nominal faiz nedir, efektif faiz nedir, faiz nasıl hesaplanır |
Yılda birden fazla ödemeli faiz hesaplarında, yıl sonunda gerçekleşen faiz oranlarının hesaplanması nominal ve efektif faiz oranları kavramını gündeme getirir. Nominal faiz oranı yıllık basit faiz oranını, efektif faiz oranı ise yıllık bileşik faiz oranını ifade etmektedir. Hem nominal faiz oranı hem de efektif faiz oranı bankacılık sisteminde kullanılmaktadır.
Nominal Faiz Oranları
Kredi, mevduat, repo gibi çeşitli finansal ürünlerin faiz oranlarının karşı tarafa bildirilmesinde nominal faiz oranları kullanılır. Örneğin, banka müşteriye 3 ay vadeli kredi faizini bildirmek için yıllık basit (nominal) faiz oranını bildirir. Tüm bankalar vade ne olursa olsun mevduat faiz oranlarını açıklarken nominal faiz oranlarını ilan ederler.
Efektif Faiz Oranları
Buna karşılık, efektif faiz oranı tarafların yıllık bazda gerçek maliyet ve karlılıklarını hesaplamak için kullandıkları faiz oranıdır. Örneğin, aylık mevduatın bankaya olan gerçek getirisi gibi. Dolayısıyla, bu oranlar takip edilip işlemlerde kullanılmalarına rağmen konuşmalarda lanse edilmezler. Ancak, örneğin, hazine bonosu getirilerinde açıklanmaktadırlar.
Paranın zaman değerini dikkate alması nedeniyle finansal ürünlerin gerçek maliyet ve karlılık hesaplamasında efektif faiz oranları kullanılmaktadır.
- Nominal Faiz Oranı
- Efektif Faiz Oranı
Nominal Faiz Oranı Nasıl Hesaplanır?
Nominal faiz oranı, yıllık basit faiz oranı anlamına gelmektedir. Buna göre:
rnom = n x r
rnom : Nominal faiz oranı
n : Yılda kaç faiz ödeme döneminin bulunduğu
r : Dönemsel faiz oranı
Efektif Faiz Oranı Nasıl Hesaplanır?
Efektif faiz oranı, yıllık bileşik faiz oranı anlamına gelmektedir. Buna göre:
ref = (1 + r)n – 1
veya
ref = (1 + rnom / n)n – 1
ref = Efektif faiz oranı
ÖRNEK:
- Nominal faiz oranı %57 olsun;
- 3 ayda 1 kere faiz ödemeli,
olmak üzere efektif faiz oranlarını hesaplayalım:
a.
rnom = %57
n = 4
ref = (1 + 0,57 / 4)4 – 1
ref = %70,38
b.
n = 12
ref = (1 + 0,57 / 12)12 – 1
ref = %74.5
Örnek Problem
Hazine bonosunun 104 günlük getirisi %13,5’tir. Nominal ve efektif getirilerini hesaplayınız.
q = 365 / 104 = 3,5096
rnom = 3,5096 x 13,5
rnom = 47,37 %
ref = (1 + (0,4737 / 3,5096))3,5096 – 1
ref = %55,96
